Айғыз жалпы орта білім беретін мектебі КММ
«Тарих сабағында ерекші білімді қажет ететін оқушылармен жұмыс
түрлері»
Бала кемістігінің даму деңгейі неғұрлым төмен болса, соғырлым мұғалімнің білім деңгейі жоғары болу керек.
Неміс педогог-дефектолог П.Шуман.
Қазіргі таңда барлық әлем жұртшылығының назарын аударып отырған мәселе балалардың жеке сұраныстары мен ерекшеліктеріне ортаның, отбасының қатысуымен білім беру үрдісіне толық қосуды қарастыратын инклюзивті білім беру. Осы жаһандық мәселеге әлем ғалымдары мынадай анықтама береді: Инклюзив-сөзі латын тілінен аударғанда-”өзімді қосқанда” ал, ағылшын тілінен аударғанда” араластырамын” деген мағынаны білдіреді. Инклюзивті оқыту- барлық балаларға мектепке дейінгі оқу орындарында, мектепте және мектеп өміріне белсене қатысуға мүмкіндік береді.
Қaзaқстaн Республикaсының «Білім турaлы» Зaңы, «ҚР инклюзивті білім бе-руді дaмыту тұжырымдaмaсы» құқықтық-нормaтив-ті құжaттaр aрқылы міндеттелген инклюзивті білім беру үрдісі педaгогтaрдың кәсіби іс-әрекетіне қойылaр тaлaптaрды күшейтеді. Инклюзивті білім беруді іске aсырып жaтқaн елдерде aйқындaлғaн бaсым бaғыт – қaрaстырылып отырғaн бaлaлaр кaтегориясын міндетті түрде жaлпы білім беру үрдісіне ен-гізудің көзделуі. Инклюзивті білім беру немесе «Білім – бaршaғa» бaғдaрлaмaсы бaрлық бaлaлaрғa мектепке дейінгі және ортa білім беру ұйымдaрындa, техникaлық-кәсіптік немесе жоғaры оқу орындaрындa ұжым өміріне белсене қaтысуғa мүмкіндік береді. Бұл бaғдaрлaмaны Біріккен Ұлттaр Ұйымының Бaс Ассaмблеясы мaқұлдaп, «Бaлa құқықтaры турaлы» Конвецияғa 2006 жылдың 13 жел-тоқсaнындa енгізді.
Инклюзивті оқыту- оқушылардың тең құқығын анықтайды және ұжым іс-әрекетіне қатысуға мүмкіндік береді.
Инклюзивті оқыту- адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді.
Инклюзивті білім берудің мақсаты: ерекше білім беруді қажет ететін балаларды қалыпты балалармен бірге оқыту. Яғни адамның жынысына, дініне, шығу тегіне, әлеуметтік жағдайы мен физиологиялық жағдайына қарамастан тең құқылы жеке тұлға ретінде білім беру жүйесі болып табылады.
Инклюзивті білім беру барысы- қазіргі таңда жалпы білім беретін сыныптардағы ерекше білім беруді қажет ететін оқушылар мен арнайы сыныптар, арнайы білім беру орындары, арнайы мектепке дейінгі білім беру орындарының оқу әрекетіне енгізіліп отыр.
Инклюзивті білім берудің негізгі принциптері- жалпы орта мектептерде мүмкіндігі шектеулі, ерекше білімді қажет ететін балаларды дені сау балалармен бірге оқыту;
-барлық балаға бірдей қарым-қатынас;
Балалар арасында дискриминация болдырмау;
-арнайы білім беруді қажет ететін балаларға арнайы жағдай жасау
Инклюзивті білім беру жүйесінің мақсаты:
-Балаларды психологиялық -педагогикалық қолдау
-Қоғамның көзқарасын өзгерту
-Өз қатарластарымен тіл табыса білуге үйрету
-Толық білім алуды ұйымдастыру
-Қоршаған ортаға бейімдеу
-Дені сау балалармен тең дәржеде ұстау
-Өз өзіне сенімін арттыру
Қазіргі уақытта мен инклюзивті оқушылармен жұмыс жасаймын. Әр оқуышының білім алуда өз ерекшеліктері бар. Мәселен әр оқушының эмоционалдық және психикалық таным процестерінің дамуы деңгейі әртүрлі екенін естен шығармау керек. Жалпы білім беретін мектептердегі ерекше білімді қажет ететін балалар оқу материалын меңгеруде, жеке тәсілдер арқылы ұстаздардың сабақ барысындағы шеберлігі үлкен рөл атқарады.
Қайталау деңгейдегі тапсырмалар білім берудің міндетті деңгейінен тұрады. Бұл жерде ең бастысы анықтаушы ретінде міндетті дайындық деңгейін атауға болады. Оқушыларға мұндай тапсырмаларды орындау үшін дайын алгогритм беріледі, олар алгоритмге сүйене отырып, тапсырманы біртіндеп орындайды. Мысалы, атлас картадан Түрік қағанатының аумағын кескін картаға түсіруге тапсырма беріледі. Инклюзивті оқушы Атласта барлығын нақты көрсетіліп оны кескін картаға көшірсе. Ал барлық оқушы Түрік қағанатының қамтыған аумағының шекарасын кескін картаға түсіріп, жаулап алған жерлерін де белгілей алады.Сабақ барысында ауызша сөйлеу дағдысы жақсы қалыптасқан бірақ,жазуы өте нашар оқушыға келесі әдістерді усынуға болады. Соның бірі «Кинометафора» әдісі. Ол әдіс арқылы оқушылар видеоны көріп,соған байланысты .үлестірген суреттерді реттілікпен орналастыру қажет.
Немесе келесі бір тапсырманы жеке жұмыс ретінде инклюзивті оқушыға ұсынуға болады. Мысалы: оқулықтан «Моңғол империясының құрылуы» мәтінін оқып шығыңыз. Тақырып бойынша «Филворд» әдісі бойынша тақырыптқа қатысты сөздер шығады.Сол сөздердің мағынасын дәптерге теріп жазады.
Осылайша қиындық деңгейіне байланысты сұрақ арқылы саралауда барлық оқушылардың жауап беруіне мүмкіндік беріледі. Мұғалім сұрақ қойғанда да саралап қоюға болады. Егер сыныптағы инклюзивті оқушыға қиын сұрақ қойсаныз әрине жауап бере алмайды, ал сұрақты оның алымы бойынша саралап қойсақ ол жауап бере отырып өзіне деген сенімділігі арта түседі. Бірақ оқушы сұрақтың, тапсырманың сол деңгейінде қалып қалмай алға ілгерілеуі керек. Сондықтан сабақта жабық та, ашық та сұрақтар қолданылса тиімділігі артады. Жабық сұрақтардың жауабы оқулықта бар, ашық сұрақтар талдауды, жинақтауды, бағалауды қажет етеді. Көбіне оқушы оқулықтан алған білімін біліп, түсінуі бойынша ашық сұраққа жауап іздейді.
Оқушыларды заманауи әдіс-тәсәлдермен оқытып, ой өрісі кең, саналы,еркін азамат етіп тәрбиелеу басты міндет екенін назарда ұстау қажет.Соған байланысты сабақ барысында жаңа технологияның бөлігі платформаларды
да пайдаланамыз.Соның бірі «Educaplay»платформасы. Бұл әдіс арқылы оқушы тез ойлап, дұрыс жауап табуға ұмтылады. Мен өз сөзімді Ахмет Байтұрсыновтың сөзімен аяқтағым келеді «Мұғалім көп әдісті білуге тырысуы керек».Оны өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдануы керек.
Орындаған: Жақсылықов Р.Е
түрлері»
Бала кемістігінің даму деңгейі неғұрлым төмен болса, соғырлым мұғалімнің білім деңгейі жоғары болу керек.
Неміс педогог-дефектолог П.Шуман.
Қазіргі таңда барлық әлем жұртшылығының назарын аударып отырған мәселе балалардың жеке сұраныстары мен ерекшеліктеріне ортаның, отбасының қатысуымен білім беру үрдісіне толық қосуды қарастыратын инклюзивті білім беру. Осы жаһандық мәселеге әлем ғалымдары мынадай анықтама береді: Инклюзив-сөзі латын тілінен аударғанда-”өзімді қосқанда” ал, ағылшын тілінен аударғанда” араластырамын” деген мағынаны білдіреді. Инклюзивті оқыту- барлық балаларға мектепке дейінгі оқу орындарында, мектепте және мектеп өміріне белсене қатысуға мүмкіндік береді.
Қaзaқстaн Республикaсының «Білім турaлы» Зaңы, «ҚР инклюзивті білім бе-руді дaмыту тұжырымдaмaсы» құқықтық-нормaтив-ті құжaттaр aрқылы міндеттелген инклюзивті білім беру үрдісі педaгогтaрдың кәсіби іс-әрекетіне қойылaр тaлaптaрды күшейтеді. Инклюзивті білім беруді іске aсырып жaтқaн елдерде aйқындaлғaн бaсым бaғыт – қaрaстырылып отырғaн бaлaлaр кaтегориясын міндетті түрде жaлпы білім беру үрдісіне ен-гізудің көзделуі. Инклюзивті білім беру немесе «Білім – бaршaғa» бaғдaрлaмaсы бaрлық бaлaлaрғa мектепке дейінгі және ортa білім беру ұйымдaрындa, техникaлық-кәсіптік немесе жоғaры оқу орындaрындa ұжым өміріне белсене қaтысуғa мүмкіндік береді. Бұл бaғдaрлaмaны Біріккен Ұлттaр Ұйымының Бaс Ассaмблеясы мaқұлдaп, «Бaлa құқықтaры турaлы» Конвецияғa 2006 жылдың 13 жел-тоқсaнындa енгізді.
Инклюзивті оқыту- оқушылардың тең құқығын анықтайды және ұжым іс-әрекетіне қатысуға мүмкіндік береді.
Инклюзивті оқыту- адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді.
Инклюзивті білім берудің мақсаты: ерекше білім беруді қажет ететін балаларды қалыпты балалармен бірге оқыту. Яғни адамның жынысына, дініне, шығу тегіне, әлеуметтік жағдайы мен физиологиялық жағдайына қарамастан тең құқылы жеке тұлға ретінде білім беру жүйесі болып табылады.
Инклюзивті білім беру барысы- қазіргі таңда жалпы білім беретін сыныптардағы ерекше білім беруді қажет ететін оқушылар мен арнайы сыныптар, арнайы білім беру орындары, арнайы мектепке дейінгі білім беру орындарының оқу әрекетіне енгізіліп отыр.
Инклюзивті білім берудің негізгі принциптері- жалпы орта мектептерде мүмкіндігі шектеулі, ерекше білімді қажет ететін балаларды дені сау балалармен бірге оқыту;
-барлық балаға бірдей қарым-қатынас;
Балалар арасында дискриминация болдырмау;
-арнайы білім беруді қажет ететін балаларға арнайы жағдай жасау
Инклюзивті білім беру жүйесінің мақсаты:
-Балаларды психологиялық -педагогикалық қолдау
-Қоғамның көзқарасын өзгерту
-Өз қатарластарымен тіл табыса білуге үйрету
-Толық білім алуды ұйымдастыру
-Қоршаған ортаға бейімдеу
-Дені сау балалармен тең дәржеде ұстау
-Өз өзіне сенімін арттыру
Қазіргі уақытта мен инклюзивті оқушылармен жұмыс жасаймын. Әр оқуышының білім алуда өз ерекшеліктері бар. Мәселен әр оқушының эмоционалдық және психикалық таным процестерінің дамуы деңгейі әртүрлі екенін естен шығармау керек. Жалпы білім беретін мектептердегі ерекше білімді қажет ететін балалар оқу материалын меңгеруде, жеке тәсілдер арқылы ұстаздардың сабақ барысындағы шеберлігі үлкен рөл атқарады.
Қайталау деңгейдегі тапсырмалар білім берудің міндетті деңгейінен тұрады. Бұл жерде ең бастысы анықтаушы ретінде міндетті дайындық деңгейін атауға болады. Оқушыларға мұндай тапсырмаларды орындау үшін дайын алгогритм беріледі, олар алгоритмге сүйене отырып, тапсырманы біртіндеп орындайды. Мысалы, атлас картадан Түрік қағанатының аумағын кескін картаға түсіруге тапсырма беріледі. Инклюзивті оқушы Атласта барлығын нақты көрсетіліп оны кескін картаға көшірсе. Ал барлық оқушы Түрік қағанатының қамтыған аумағының шекарасын кескін картаға түсіріп, жаулап алған жерлерін де белгілей алады.Сабақ барысында ауызша сөйлеу дағдысы жақсы қалыптасқан бірақ,жазуы өте нашар оқушыға келесі әдістерді усынуға болады. Соның бірі «Кинометафора» әдісі. Ол әдіс арқылы оқушылар видеоны көріп,соған байланысты .үлестірген суреттерді реттілікпен орналастыру қажет.
Немесе келесі бір тапсырманы жеке жұмыс ретінде инклюзивті оқушыға ұсынуға болады. Мысалы: оқулықтан «Моңғол империясының құрылуы» мәтінін оқып шығыңыз. Тақырып бойынша «Филворд» әдісі бойынша тақырыптқа қатысты сөздер шығады.Сол сөздердің мағынасын дәптерге теріп жазады.
Осылайша қиындық деңгейіне байланысты сұрақ арқылы саралауда барлық оқушылардың жауап беруіне мүмкіндік беріледі. Мұғалім сұрақ қойғанда да саралап қоюға болады. Егер сыныптағы инклюзивті оқушыға қиын сұрақ қойсаныз әрине жауап бере алмайды, ал сұрақты оның алымы бойынша саралап қойсақ ол жауап бере отырып өзіне деген сенімділігі арта түседі. Бірақ оқушы сұрақтың, тапсырманың сол деңгейінде қалып қалмай алға ілгерілеуі керек. Сондықтан сабақта жабық та, ашық та сұрақтар қолданылса тиімділігі артады. Жабық сұрақтардың жауабы оқулықта бар, ашық сұрақтар талдауды, жинақтауды, бағалауды қажет етеді. Көбіне оқушы оқулықтан алған білімін біліп, түсінуі бойынша ашық сұраққа жауап іздейді.
Оқушыларды заманауи әдіс-тәсәлдермен оқытып, ой өрісі кең, саналы,еркін азамат етіп тәрбиелеу басты міндет екенін назарда ұстау қажет.Соған байланысты сабақ барысында жаңа технологияның бөлігі платформаларды
да пайдаланамыз.Соның бірі «Educaplay»платформасы. Бұл әдіс арқылы оқушы тез ойлап, дұрыс жауап табуға ұмтылады. Мен өз сөзімді Ахмет Байтұрсыновтың сөзімен аяқтағым келеді «Мұғалім көп әдісті білуге тырысуы керек».Оны өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдануы керек.
Орындаған: Жақсылықов Р.Е
